قلب چهار حفره دارد، دو حفره در سمت راست و دو حفره در سمت چپ. دارای دو حفره فوقانی (دهلیز) و دو حفره پایینی (بطن) است. در یک قلب سالم، سیگنال های الکتریکی منظم باعث می شود که این چهار محفظه با یک ریتم ثابت ۶۰ تا ۱۰۰ ضربه در دقیقه منقبض و شل شوند. آریتمی یک نقص در سیستم الکتریکی قلب است که بر ریتم پمپاژ قلب شما تأثیر می گذارد. فعالیت الکتریکی غیرطبیعی باعث می شود که عضله قلب خیلی سریع، آهسته یا نامنظم بزند. در یک قلب سالم، شما ضربان قلب خود را احساس نمی کنید. به همین دلیل است که اگر احساس می‌کنید قلبتان خیلی سریع، خیلی آهسته یا نامنظم می‌زند، باید به پزشک مراجعه کنید. تجربیاتی مانند افزایش ضربان قلب امکان دارد در هر سنی اتفاق بیفتد. در بعضی از موارد شخص باید نسبت به افزایش ضربان خود حساس باشد. آریتمی یک ریتم غیر طبیعی قلب است. قلب توسط یک سیستم هدایت کنترل می شود که تکانه های الکتریکی را ارسال می کند. این باعث ضربان قلب می شود. آریتمی ها به دلیل وجود مشکل در این سیستم هدایتی ایجاد می شوند که می تواند ضربان قلب شما را خیلی آهسته، خیلی سریع یا به روشی نامنظم کند.
نحوه چگونگی ضربان قلب طبیعی
پیش از اینکه به بیماری آریتمی قلبی بپردازیم، باید بدانید قلب چهار حفره دارد. دو حفره پایینی را بطن و دو حفره بالایی را دهلیز می گویند. ریتم قلب به وسیله یک ضربان ساز طبیعی که در دهلیز راست قرار دارد، به خوبی کنترل می شود. این ضربان ساز طبیعی را گره سینوسی_دهلیزی می نامند. این گره می تواند پیام های الکتریکی هر ضربان را آغاز نماید و پیام ها می توانند به گره دهلیزی بطنی برسند. وظیفه گره دهلیزی_ بطنی انتقال پیام الکتریکی به بطن ها می باشد. علاوه بر این سبب کاهش سرعت آن ها نیز می شود.
به همین علت در بیماری آریتمی قلبی پیام های الکتریکی با کمی تاخیر به بطن ها می رسند. عمل تاخیر به بطن ها اجازه می دهد تا فرصت لازم برای پر کردن خون را داشته باشند. پس از رسیدن پیام الکتریکی به بطن ها، آن ها می توانند منقبض می شوند و خون به تمام نقاط بدن می رسد. به یاد داشته باشید در روند طبیعی ضربان قلب بین ۶۰ تا ۱۰۰ بار در دقیقه می زند.
نگاهی به بیماری آریتمی قلبی
آریتمی قلبی به وضعیتی گفته می شود که ضربان قلب به صورت نامنظم بزند که به طور اصطلاح به تپش قلب نیز معروف می باشد. ضربان ممکن است آهسته و یا تندتر از حالت طبیعی باشد. این بیماری با ویژگی نوسان قلب نیز شناخته می شود. آریتمی به چند دسته تقسیم می گردد که به شرح زیر می باشد:
- ضربان قلب برادی کاردی یا کند: ضربان قلب در این نوع آریتمی پایین تر از ۶۰ بار در دقیقه می زند.
- ضربان قلب تاکیکاردی یا تند: در این نوع آریتمی ضربان قلب بیشتر از ۱۰۰ بار در دقیقه می زند.
- ضربان قلب به صورت نامنظم
معمولا آریتمی قلبی وخیم و شدید نیستند. اما در بعضی موارد امکان دارد فرد به مرز سکته مغزی و ایست قلبی برسد. توجه داشته باشید تمام برادی کاری ها و تاکیکاردی ها به معنی بیماری قلبی نیستند. به طور مثال زمان ورزش کردن ضربان قلب بیشتر می شود تا بتواند اکسیژن لازم دریافت کند. علاوه بر این در هنگام استراحت و خواب، ضربان قلب کاهش می یابد.
علت بیماری آریتمی قلبی چیست؟
هر اختلالی در تکانه های قلب موجب تحریک انقباضات قلب می گردد که می تواند به راحتی به آریتمی قلبی تبدیل شود. آریتمی در اثر فعالیت نامناسب تکانه های الکتریکی ایجاد می شود و عوامل زیادی سبب فعالیت های نامناسب قلب می شوند که به شرح زیر می باشد:
- تغییرات ایجاد شده در ساختار قلب
- مصرف بعضی از داروها
- مصرف بعضی از مکمل های گیاهی و غذایی
- پرکاری تیروئید
- کشیدن سیگار
- استرس
- فشار خون بالا
- بیماری های قلبی مثل نارسایی قلب
- مصرف مواد مخدر
- مصرف الکل
- دیابت
- نوشیدن بیش از حد قهوه و کافئین
- بیماری های قلبی مثل نارسایی قلب
کسی که از سلامت قلبی برخوردار است، بیماری آریتمی قلبی را بسیار کمتر از سایر مردم تجربه می کند. مگر اینکه یک محرک خارجی مانند شوک قلبی یا مصرف مواد مخدر در این موضوع دخالت داشته باشد. هر مشکل قلبی می تواند به این معنا باشد که تکانه های الکتریکی نمی توانند به طور صحیح از قلب عبور کنند. به همین خاطر بیمار درگیر آریتمی می شود.
آریتمی قلبی چه نشانه هایی دارد؟
آریتمی قلبی امکان دارد نشانه های محسوسی نداشته باشد. متخصص قلب، آریتمی را در هنگام چکاپ و یا پس از الکتروکاردیوگرام تشخیص می دهد. حتی اگر کسی متوجه نشانه هایی از آریتمی شود به این معنی نیست که درگیر آریتمی وخیم و شدید است. برخی از کسانی که دارای سابقه آریتمی خیلی شدید بوده اند، هیچ نشانه خاصی ندارند. نشانه های آریتمی به نوع آریتمی نیز بستگی دارد. این نشانه ها عبارتند از :
نشانه های ضربان قلب آهسته
آریتمی قلبی از نوع کند ممکن است نشانه های زیر را داشته باشد:
- عرق کردن بیش از حد
- غش کردن یا نشانه های نزدیک به آن
- تپش قلب
- تنگی نفس
- سبکی سر
- سرگیجه
- خستگی بیش از حد
- درد در ناحیه قفسه سینه
- اختلال در تمرکز
- گیجی و پریشانی
- سخت انجام دادن کارها مانند ورزش کردن
نشانه های ضربان قلب تند
آریتمی قلبی از نوع تند ممکن است نشانه های زیر را داشته باشد:
- ضعف ناگهانی
- سبکی سر
- درد در قفسه سینه
- لرزیدن قفسه سینه
- غش کردن یا نشانه های شبیه آن
- نفس نفس زدن
- سر گیجه
نشانه های ضربان قلب نامنظم
آریتمی قلبی از نوع نامنظم می تواند نشانه های زیر را داشته باشد:
- ضعف
- غش کردن یا نشانه هایی نزدیک به آن
- تپش قلب شدید
- سرگیجه
- نفس نفس زدن
آریتمی قلبی چگونه درمان می شود؟
درمان آریتمی قلبی به گونه ای است که تمام ضربان های قلب به خوبی کنترل می شود. لازم به ذکر است بدانید درمان آریتمی هنگامی ضروری می باشد که شرایط شخص وخیم باشد و علائم بسیار شدیدی داشته باشد. آریتمی های مختلف دارای درمان های گوناگونی می باشند. که در ادامه به درمان آن ها می پردازیم:
- درمان ضربان قلب کند: در بیماری آریتمی قلبی اگر بیمار ضربان قلب کند داشته باشد و دارای بیماری زمینه ای نیز باشد، پزشک اول بیماری زمینه ای او را درمان می کند. اگر هیچ گونه بیماری زمینه ای وجود نداشته باشد، امکان دارد متخصص به بیمار دستگاه تنظیم کننده ضربان قلب را توصیه کند. دستگاه تنظیم کننده ضربان قلب دستگاهی است که متخصص آن را در زیر پوست می گذارد. این دستگاه ضربان قلب غیر عادی را کنترل می کند.
درمان ضربان قلب تند: برای درمان آریتمی قلبی اگر بیمار ضربان قلب تند داشته باشد، چند شیوه برای درمان وجود دارد. مانند:
- مصرف داروها: این شیوه آریتمی را نمی تواند درمان کند اما تعداد ضربان قلب را کاهش می دهد. بعضی از داروها هدایت الکتریکی از طریق قلب را به راحتی انجام می دهند.
- مانور واگال: تمرینات و ورزش هایی که شخصی می تواند در خانه برای کنترل ضربان قلب خود انجام دهد. امکان دارد این تمرینات برخی از آریتمی ها را که از قسمت پایین قلب آغاز می شوند به طور کامل قطع کند.
- جراحی قلب: متخصص قلب امکان دارد از شوک الکتریکی یا دارو برای تنظیم ریتم منظم قلب استفاده نماید.
چه عواملی خطر آریتمی را در شخص افزایش می دهد؟
عوامل زیر می تواند خطر آریتمی قلبی را در فرد افزایش دهد:
- چاقی
- دیابت کنترل نشده
- فشار خون
- کم کاری تیروئید
- مصرف الکل
- مصرف بیش از اندازه کافئین
- بیماری های ارثی و ژنتیکی
