در سال ۱۹۷۷ پزشکی سوئیسی برای اولین بار با هدایت کردن یک بالون در عروق کرونر بیماری که دچار بیماری عروق کرونر بود و باد کردن آن بالون، موفق شد بیماری اش را درمان کند که در آنژیوگرافی مجدد که پس از مدتی انجام شد، باز بودن آن رگ اثبات شد. در آن سال ها که فقط از بالون برای باز کردن عروق کرونر استفاده می شد، مسائل مختلفی مانند پارگی لایه داخلی رگ و یا بازگشت فوری تنگی به وجود می‌آمد که گاهی اوقات فاجعه بار بود و به مرگ بیمار منجر می شد.
آنژیوپلاستی روشی است که از آن برای باز کردن گرفتگی عروق قلب استفاده می شود. در این روش با استفاده از یک بالون کاتتر ( لوله ای بلند و نازک) که به رگ های مسدود قلب وارد می شود، رگ های قلب گشاد تر شده و جریان خون به قلب بهبود می یابد. آنژیوپلاستی اغلب با قرار دادن یک لوله کوچک به نام استنت همراه است. استنت به باز شدن رگ ها کمک کرده و احتمال تنگ شدن مجدد آن را کاهش می دهد. بیشتر استنت‌ها با دارو همراه هستند تا به باز نگه داشتن شریان کمک کنند (استنت‌های دارویی). علاوه بر این از استنت های فلزی به ندرت استفاده می شود. آنژیوپلاستی می تواند به بهبود علائم انسداد شریان ها مانند درد قفسه سینه و تنگی نفس کمک کند. همچین از این روش اغلب به هنگام حمله قبلی و به منظور باز کردن سریع رگ های مسدود شده و کاهش میزان آسیب قلبی استفاده می شود.
فوق تخصص آنژیوپلاستی مشهد
دکتر امیر مصدق فوق تخصص آنژیوپلاستی در مشهد، دوره فوق تخصص بالون آنژیوپلاستی و فلوشیپ اینترونشنال کاردیولوژی و مداخلات عروقی محیطی را در دانشگاه تهران بین سال های ۹۷-۹۹ گذرانده است.
فنر یا استنت (Stent)
به همین خاطر دانشمندان به فکر جای گذاری فنر یا استنت (Stent) در درون عروق کرونر افتادند. نتایج اولیه نشان از کاهشی قابل توجه در عوارض عمل بود. ولی آن ها به مشکل تازه ای برخوردند: بعد از کارگذاری استنت در بدن شمار زیادی از بیماران، در درون استنت، لخته های خونی زیادی دیده می شد که این باعث میشد بیمار دوباره به اتاق آنژیوگرافی برگردد و دوباره آنژیوپلاستی انجام می شد و گاهی هم بیمار فوت میشد. در نتیجه محققین علم پزشکی به فکر استفاده از داروهایی افتادند که می‌توانند از بروز لخته های خونی جلوگیری کنند. با افزایش داروهایی مانند آسپیرین، تیکوپیدین یا لکوپیدوگرل پلاویکس.
به گفته فوق تخصص آنژیوپلاستی مشهد دکتر امیر مصدق :
آنژیوپلاستی می‌تواند علائم ناشی از مسدودی رگ ها مانند تنگی نفس و درد قفسه سینه را بهبود بخشد. همچنین از آنژیوپلاستی حین رخ دادن حمله قلبی و باز کردن سریع رگ های مسدود شده می‌توان استفاده کرد.
چرا باید آنژیوپلاستی عروق کرونری را انجام بدهیم؟
پزشکان متخصص قلب از آنژیوپلاستی به منظور معالجه بیماری قلبی ای به نام آترواسکلروز استفاده می‌کنند. در صورتی که رگ های اصلی که خون را به بخش چپ قلب می‌برند تنگ و باریک شده باشند یا اینکه قلب ضعیف شده باشد یا اگر شمار رگ های خونی تنگ شده زیاد باشند. در نتیجه یقینا عمل جراحی بای پس عروق کرونری راه حل بهتری نسبت به آنژیوپلاستی است. در این نوع عمل جراحی اگر بیماری دیابت دارید و رگ های مسدود شده قلب شما زیاد است، پزشک متخصص احتمالا عمل جراحی بای پس را به شما پیشنهاد خواهد کرد.
تصمیم گیری در مورد اینکه چه عملی را باید انتخاب کنید، عمل جراحی بای پس یا عمل آنژیوپلاستی به شدت بیماری قلبی شما و شرایط کلی پزشکی وابسته است.
آنژیوپلاستی به چه منظور انجام می شود؟
آنژیوپلاستی برای درمان تجمع پلاک های چربی در رگ های خونی قلب استفاده می شود. تجمع این پلاک ها در حقیقت نوعی عارضه ای قلبی است که آترواسکلروزنام دارد.
آنژیوپلاستی می تواند به درمان موارد زیر بپردازد:
- هنگامی که مصرف دارو و یا تغییر سبک زندگی بر بهبود عارضه ی قلبی شما تاثیری ندارد
- در قفسه سینه خود دردی که احساس می کنید که بدتر و بدتر می شود.
- دچار حمله قلبی شده اید
آنژیوپلاستی برای همه ی افراد مناسب نیست. با توجه به میزان بیماری قلبی و سلامت کلی شما، پزشک ممکن است تشخیص دهد که جراحی بای پس عروق کرونر برای شما گزینه بهتری نسبت به آنژیوپلاستی است.
در صورتی بیمار به جراحی بای پس عروق کرونر نیاز دارد که:
- رگ اصلی که خون را به سمت چپ قلب شما می رساند تنگ شده باشد.
- عضله های قلب ضعیف باشد
- مبتلا به دیابت و انسداد شدید و متعدد رگ های خود باشید.
در جراحی بای پس عروق کرونر، قسمت مسدود شده رگ با استفاده از یک رگ خونی سالم از قسمت دیگری از بدن گرفته شده و بای پس می شود.
پلاک های عروق کرونری
به سفت شدن و تنگ شدن عروق ناشی از رسوب چربی‌ها به اصطلاح پلاک گفته می‌شود و به سایر مواد مسدود کننده،آترواسکلروز یا گرفتگی عروق کرونری. گاهی ممکن است یک لخته خون درون رگ ها بوجود بیاید و باعث بروز سکته قلبی شود.
بیشتر بخوانید: آیا نارسایی قلبی باعث مرگ می شود؟
نحوه عمل آنژیوپلاستی
آنژیوپلاستی توسط دکتر امیر مصدق فوق تخصص قلب و فوق تخصص آنژیوپلاستی در مشهد و تیمی از پرستاران و تکنسین های متخصص قلب و عروق در اتاق عمل ویژه ای انجام می شود.
این عمل از طریق رگ در ناحیه کشاله ران، بازو یا مچ انجام می شود. این عمل به بیهوشی عمومی نیاز ندارد، اما نوعی آرامش بخش به بدن بیمار تزریق می شود تا در طول جراحی به خواب فرو رود. اگرچه با توجه به میزان عمیق بودن آرام بخش در طول عمل ممکن است بیدار باشید.
سپس از طریق کاتتر وارد شده به دست یا پا داروهای آرام بخش و رقیق کننده خون دریافت می کنید. در طول عمل ضربان قلب، نبض، فشار خون و سطح اکسیژن شما کنترل می شود.
پزشک ناحیه پا، بازو یا مچ شما را با محلول ضد عفونی کننده تمیز کرده و یک لایه استریل روی بدن شما قرار می دهد. سپس پزشک از با استفاده از بی حس کننده موضعی ناحیه ای که قرار است برش کوچکی در آن ایجاد شود بی حس می کند.
در ادامه یک لوله کوچک و نازک به داخل رگ خونی وارد می شود. این لوله کوچک از با استفاده از تصاویر زنده اشعه ی ایکس از رگ ها عبور داده می شود. پس از قرار گرفتن کاتتر، رنگ کنتراست از طریق کاتتر تزریق می شود.
تزریق این رنگ به پزشک اجازه می دهد تا داخل رگ های خونی شما را ببیند و انسداد را در تصاویر اشعه ایکس شناسایی کند. سپس یک بالون کوچک که می تواند با استنت یا بدون استنت باشد، در نوک کاتتر در محل انسداد باد می شود و رگ های مسدود شده را گشاد می کند.
پس باز شدن رگ ها، بالون تخلیه می شود و کاتتر خارج می شود. در نهایت اگر تعداد پلاک هایی که باعث مسدود شدن رگ ها شده زیاد باشد این عمل چندین بار تکرار می شود.
سایر خطرات آنژیوپلاستی
- حمله قلبی: گرچه این مورد خیلی نادر است. اما این امکان وجود دارد که در حین انجام عمل، بیمار دچار حمله قلبی گردد.
- آسیب رسیدن به عروق کرونری: عروق کرونری ممکن است در حین انجام عمل دچار پارگی شوند. این مورد نیاز به جراحی بای پس اورژانسی دارد.
- مشکلات کلیوی: رنگ مورد استفاده هنگام عمل گاهی ممکن است آسیب زیادی به کلیه‌هایتان وارد کند.
- سکته: طی عمل آنژیوپلاستی، امکان دارد سکته قلبی رخ دهد. لخته های خونی ممکن است در کاتتر جمع شده و به سمت مغز انتقال پیدا کنند و باعث سکته مغزی شوند. برای جلوگیری از سکته، پزشکان از رقیق کننده خون حین عمل استفاده می‌کنند.
- ریتم غیر نرمال قلب: در طی پروسه آنژیوپلاستی، ضربان قلب شما ممکن است سریع و یا به آهستگی بزند و شما دچار آریتمی قلبی شوید.
آمادگی پیش از عمل آنژیوپلاستی
مصرف داروهایتان را قبل از انجام عمل با دستورالعمل‌های پزشک متخصص تنظیم کنید.
تمام داروهای مصرفی خود را جمع کنید و با خود به بیمارستان ببرید.
داروهای مورد تایید پزشک را با مقدار کمی آب مصرف کنید.
اغلب بیماران پس از عمل یک شب را در بیمارستان بستری هستند. در این وضعیت نمی توانید رانندگی کنید پس بهتر است یک نفر شما را کمک و همراهی کند.
کارهای لازم بعد از عمل آنژیوپلاستی
یک هفته بعد از آنژیوپلاستی می‌توانید به فعالیت های روتین خود برگردید. وقتی به منزل برگشتید، دقت کنید که نوشیدن مقادیر زیاد آب و مایعات به دفع ماده رنگی تزریق شده کمک می‌کند. از انجام تمرینات سخت ورزشی و یا حمل کردن اشیا سنگین خودداری نمایید.
در صورت مشاهده موارد زیر سریعا با پزشک معالج یا اورژانس تماس بگیرید:
- محلی که کاتتر قرار دارد دچار خونریزی شده است.
- در محلی که کاتتر قرار دارد، تورم و احساس درد دارید.
- علائم عفونت مثل قرمزی و تب دارید.
- در پا یا بازو احساس تغییر دما و یا رنگ دارید.
- احساس ضعف و خستگی دارید.
- احساس درد در قفسه سینه یا تنگی نفس شدید.
خطرات آنژیوپلاستی
با وجود اینکه آنژیوپلاستی نسبت به جراحی بای پس روشی کمتر تهاجمی است اما همچنان خطراتی به همراه دارد. با اینکه آنژیوپلاستی یک عمل کم تهاجمی تر نسبت به سایر روش هاست. اما باز کردن عروق مسدود شده امکان دارد که هنوز هم با خطراتی همراه باشد. از جمله مهم ترین خطرات آنژیوپلاستی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
شایع ترین خطرات و عوارض نادر آنژیوپلاستی شامل موارد زیر است:
تنگ شدن مجدد رگ ها
هنگامی که آنژیوپلاستی با قرار دادن استنت حاوی دارو ترکیب می شود، خطر تنگ شدن رگ های درمان شده وجود دارد. علاوه بر این اگر از استنت های فلزی استفاده شود، احتمال بروز این خطر بیشتر است.
با انجام آنژیوپلاستی بدون فنر، امکان تنگی مجدد رگ ها تا ۳۰ درصد بیشتر از سایر عمل های قلبی است. استنت (یا فنر) هم به دلیل کمک به کاهش تنگی مجدد عروق رایج شده است.
استنت های لخت فلزی، احتمال تنگی دوباره عروق را تا ۲۰ درصد می‌توانند کاهش دهند و اگر از استنت های آزاد کننده دارو استفاده شود تا ۱۰ درصد از تنگی مجدد عروق جلوگیری می‌کند.
لختگی خون: لختگی خون ممکن است حتی پس از اتمام جراحی در استنت ها اتفاق بیفتند. این لختگی می تواند با مسدود کردن جریان رگ ها سبب حمله قلبی شود. لخته های خونی می‌توانند عروق را مسدود کنند و حتی باعث ایجاد حملات قلبی شوند. مصرف داروهایی مانند آسپرین، کلوپیدوگرل (پلاویکس)، پراسوگرل یا داروهای دیگر که می‌توانند به کاهش خطر لخته شدن خون کمک کنند، بسیار پراهمیت است. از قطع مصرف این داروها بدون مشورت گرفتن از پزشک متخصص خودداری کنید.
مصرف داروهایی مانند : آسپرین، کلوپیدوگرل، پراسوگرل و دارو های دیگر که به جلوگیری از لختگی خون کمک کرده و توسط پزشک تجویز می شوند، بسیار حائز اهمیت است. فراموش نکنید که در مورد مصرف و قطع مصرف این دارو ها می بایست با پزشک خود مشورت کنید.
خونریزی: پس از انجام آنژیوپلاستی ممکن است در نواحی مانند دست و پا که استنت گذاری شده است، خونریزی اتفاق بیفتند. در اکثر موارد این عارضه تنها به کبودی منجر می شود اما اگر خونریزی شدید باشد ممکن است تزریق خون یا جراحی نیاز باشد. در نواحی مانند پا یا بازو و یا در محل قرار گیری کاتتر ممکن است خونریزی رخ دهد. این مورد گاهی می‌تواند باعث بوجود آمدن کبودی و یا خونریزی شدید شود و حتی ممکن است که نیاز به انتقال خون یا جراحی داشته باشید
حمله قلبی: اگر چه این عارضه نادر است اما ممکن است در طور عمل آنژیوپلاستی بیمار دچار حمله قلبی شود
آسیب عروق کرونر: رگ های کرونر ممکن است در طور عمل پاره شوند که در این صورت ممکن است جراحی اورژانسی بای پس عروق انجام شود.
مشکلات کلیوی: ماده ای که در طول عمل آنژیوپلاستی از آن استفاده می شود ممکن است سبب بروز مشکلات کلیوی شود به ویژه افرادی که پیش از عمل دچارمشکلات کلیوی بوده اند. در صورتی که پزشک تشخیص دهد که شما در معرض خطر بیشتری هستید، اقدامات لازم را برای جلوگیری از خطرات احتمالی را انجام می دهد.
سکته: در طی آنژیوپلاستی، اگر پلاک ها به هنگام عبور کاتترها از طریق آئورت شکسته شوند، ممکن است سکته مغزی رخ دهد. لخته های خون نیز ممکن است در کاتتر ها تشکیل شده و در صورت کنده شدن به مغز بروند. سکته مغزی از عارضه های بسیار نادر در هنگام آنژیوپلاستی است. برای جلوگیری از خطر سکته در طول عمل از رقیق کننده های خون استفاده می شود.
منبع:
https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/coronary-angioplasty/about/pac-20384761
