آمبولی ریه زمانی اتفاق می‌افتد که یک یا چند لخته خون در جریان خون ریه مشکل ایجاد کنند. لخته خون ممکن است در سیاهرگ پا، لگن و یا شکم تشکیل شوند و سپس از محل خود خارج شده و وارد جریان خون شود، این لخته‌ها زمانی که وارد جریان خون ریه شوند در سرخرگ‌های ریه اختلال ایجاد می‌کنند و مانع جریان خون در قسمتی از ریه می‌شوند که به این شرایط ایجاد شده آمبولی ریه می‌گویند. آمبولی ریه در حالت کلی یک اورژانس پزشکی محسوب شده و احتیاج به اقدامات اورژانسی فوری پزشکی دارد. هر چقدر اندازه لخته خون بزرگتر باشد شرایط ایجاد شده خطرناکتر و اقدامات پزشکی سریع تر باید انجام شود، گاهی اوقات اگر آمبولی ریه سریع تشخیص و درمان نشود ممکن است باعث به خطر افتادن زندگی فرد شود. تشخیص زودهنگام این بیماری به بهبود شرایط بیمار در کوتاه مدت و بلند مدت کمک خواهد کرد.
چه عواملی باعث ایجاد آمبولی ریه می‌شوند؟
هر چیزی که شانس ابتلا به بیماری را افزایش دهد، عامل خطر نامیده می شود. داشتن یک عامل خطر به معنای ابتلا به سرطان نیست. نداشتن عوامل خطر به این معنی نیست که سرطان نخواهید گرفت. اگر فکر می کنید در معرض خطر ابتلا به سرطان آندومتر هستید، با پزشک خود صحبت کنید. از آن‌جایی که آمبولی ریه به طور مستقیم با ترومبوز وریدهای عمقی در ارتباط است، بنابراین هر عاملی که باعث ایجاد ترومبوز ورید عمیقی شود می‌تواند شانس ابتلا به آمبولی ریه را افزایش دهد. عوامل خطر سرطان آندومتر شامل موارد زیر است:
- عدم تحرک برای مدت طولانی: این شرایط ممکن است به علت نشستن طولانی مدت طی یک سفر با اتومبیل یا هواپیما باشد، یا اینکه شخصی در حال گذراندن دوران نقاهت پس از جراحی در بیمارستان بستری باشد و تحرک زیادی نداشته باشد و دلایلی از این قبیل که فرد ساعت‌های طولانی تحرک نداشته باشد.
- شرایط پزشکی خاص مانند بارداری، اضافه وزن، برخی از انواع سرطان و نارسایی‌های قلبی
- برخی داروها مانند قرص‌های ضدبارداری و قرص‌هایی که در هورمون درمانی استفاده می‌شوند.
- سابقه قبلی ابتلا به ترومبوز عروق ورید در گذشته یا در یکی از اعضاء خانواده
- برخی از بیماری‌های خونی که باعث افزایش غلظت خون می‌شوند می توانند باعث افزایش احتمال ایجاد لخته شوند.
- مصرف درمان جایگزین هورمونی فقط با استروژن (HRT) پس از یائسگی.
- مصرف تاموکسیفن برای پیشگیری یا درمان سرطان سینه.
- چاقی.
- داشتن سندرم متابولیک
- ابتلا به دیابت نوع ۲.
- قرار گرفتن بافت آندومتر در معرض استروژن ساخته شده توسط بدن. این ممکن است ناشی از:
- هرگز زایمان نمی کند.
- قاعدگی در سنین پایین.
- شروع یائسگی در سنین بالاتر
- ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک.
- داشتن سابقه خانوادگی سرطان آندومتر در یکی از بستگان درجه یک (مادر، خواهر یا دختر).
- داشتن شرایط ژنتیکی خاص، مانند سندرم لینچ.
- داشتن هیپرپلازی آندومتر
- سن بالا عامل خطر اصلی برای اکثر سرطان ها است. با افزایش سن احتمال ابتلا به سرطان افزایش می یابد
علائم و نشانه‌های آمبولی ریه
برخی از علائم رایج در آمبولی ریه شامل موارد زیر می‌شود:
- درد شدید قفسه سینه که ممکن است به سمت شانه یا گردن ادامه داشته باشد
- تنگی نفس
- سرفه
- تعریق
- سرگیجه
- اضطراب
- تپش قلب
- غش کردن
- احساس سبکی در سر
با وجود علائمی که ذکر شد در مواقعی که آمبولی ریه کوچک باشه ممکن است علامت قابل توجهی نداشته باشد.
تشخیص آمبولی ریه
پزشک اورژانس بعد از معاینه‌ی فیزیکی ابتدا به بررسی علائم و سوابق پزشکی گذشته‌ی بیمار می‌پردازد. ممکن است احتیاج باشد پزشک متخصص نیز بیمار را معاینه نماید. برای تشخیص قطعی شاید نیاز به عکس رادیولوژی قفسه سینه، الکتروکاردیوگرافی، سی‌تی آنژیو ریه و سونوگرافی از ریه باشد.
درمان آمبولی ریه
استراتژی درمان آمبولی ریه به طور همزمان شامل برطرف کردن آمبولی تشکیل شده در ریه و درمان ترومبوز وریدی عمقی می‌باشد. درمان باید بلافاصله پس از تشخیص جهت جلوگیری از هرگونه خطر و عارضه جانبی شروع شود. فرآیند درمان شامل مراحل زیر می‌شود:
درمان توسط داروهای ضدانعقاد
در هنگام بستری در بیمارستان جهت اکسیژن رسانی بهتر از ماسک اکسیژن استفاده خواهد شد و درمان دارویی شامل داروهای ضد انعقادی جهت رقیق کردن خون می‌باشد. داروها ابتدا به صورت تزریقی (جهت اثربخشی بهتر) و سپس به شکل قرص‌های خوراکی تجویز خواهند شد. داروهای ضدانعقاد از بدتر شدن علائم و یا مرگ ناگهانی در بیماران مبتلا به آمبولی ریه جلوگیری خواهند کرد. همچنین مانع از تشکیل لخته جدید می‌شود و در از بین رفتن لخته‌هایی که قبلاً تشکیل شده است کمک خواهد کرد. اکثر بیماران با داروهای ضدانعقادی بهبود می‌یابند و احتیاجی به درمان بیشتر وجود ندارد.
ترومبولیز
این درمان برای بیمارانی که آمبولی ریه برای آن‌ها خطر جانی را به همراه دارد تجویز می‌شود. داروهایی که در این مرحله استفاده می‌شوند می‌تواند لخته خون را به سرعت تجزیه کنند و در نجات جان بیمار ارزش حیاتی دارد، این داروها در کنار اثرات درمانی سریعی که برای آمبولی ریه دارند ممکن است عوارض جانبی شدیدی مانند خونریزی ایجاد کند که باعث ایجاد شوک، کاهش شدید فشار خون و اختلال در عملکرد قلب بشود. بنابراین در هنگام تجویز این دارو به صورت قطره‌ای تجویز می‌شود.
در روش دیگری که استفاده از آن بسیار رایج است یک کاتتر از طریق کشاله ران به سمت ریه هدایت می‌شود، سپس لخته ایجاد شده تجزیه و ساکشن می‌شود، این روش در مواردی که لخته ایجاد بزرگ باشد و خطر جانی برای فرد داشته باشد تجویز می‌شود.
گذاشتن فیلتر ورید اجوف تحتانی
برای بعضی بیماران به علت شرایط خاص مانند واکنش‌های دارویی، بارداری، خطر خونریزی یا جراحی‌هایی که به تازگی انجام داده‌اند ممکن است استفاده از دارو میسر نباشد در این شرایط جهت جلوگیری از آمبولی ریه ممکن است پزشک تصمیم به استفاده از فیلتر ورید اجوف تحتانی بگیرید. ورید اجوف تحتانی، سیاهرگ بزرگی در ناحیه شکم و قفسه سینه است که خون را اندام های تحتانی به سمت قلب بازمی‌گرداند. اگر لخته ای در پا یا سایر اندام های تحتانی تشکیل شود از طریق این رگ به سمت ریه حرکت و ایجاد آمبولی می‌نماید، قرار دادن فیلتر در این رگ مانند یک غربال از حرکت لخته‌های بزرگ به داخل ریه جلوگیری می کند. لازم به ذکر است که قرار دادن فیلتر خطرات و عوارضی نیز به همراه دارد که پزشک متخصص قلب و عروق با توجه به شرایط عمومی بیمار باید تصمیم به استفاده از این روش بگیرد.
آیا آمبولی ریه درمان قطعی دارد؟
خوشبختانه برای درمان سریع آمبولی ریه می توان به دو شیوه اقدام کرد. درمان این بیماری می تواند پیشگیرانه یا اورژانسی باشد. منظور از درمان پیشگیرانه، درمان هایی است که بر اساس ضد انعقاد لخته در ریه تجویز می شوند. این نوع درمان اگر چه که آمبولی را بهبود کامل نمی دهد، با این همه از بزرگتر شدن لخته ممانعت می کند. اقدامات درمانی پیشگیرانه کمک می کنند تا لخته های جدید در ریه شکل نگیرند.
درمان فوری یا اورژانسی نیز به درمان هایی اطلاق می شود که پزشک تصمیم می گیرد درمان سریع را آغاز کند. در این روش پزشک با کمک داروهای ترومبولیتیک به تحلیل آمبولی روی می آورد. همچنین اکسیژن نیز برای بیمار تجویز می شود تا بافت ها امکان تنفس اورژانسی داشته باشند. اگر بیمار شرایط خاصی داشته باشد، می توان از روش های جراحی نیز کمک گرفت. معالجات ضد آمبولی ریه می توانند بسیار ثمربخش ارزیابی شوند. چنانچه داروهای ضد انعقاد و ترومبولیتیک ها به نحو شایسته ای مورد استفاده قرار گیرند می توان امید داشت که بهبودی حاصل آید. در مجموع آمبولی ریه عوارض ناخوشایندی به همراه نداشته و می توان آن را درمان کرد.
ایا خونریزی ریه درمان دارد
بله، خونریزی ریه درمان دارد. درمان به علت آن بستگی دارد و ممکن است شامل دارو، جراحی یا روش‌های دیگر باشد. مراجعه به پزشک ضروری است.
درمان سریع آمبولی ریه
درمان سریع آمبولی ریه (Pulmonary Embolism) نیاز به اقدامات فوری و پزشکی دارد. در اینجا مراحل اصلی درمان به صورت لیست آورده شده است:
- تشخیص سریع:
- انجام سی‌تی اسکن ریه (CT Pulmonary Angiography)
- اسکن V/Q (Ventilation/Perfusion Scan)
- آزمایش خون (D-dimer)
- اکوکاردیوگرافی برای ارزیابی عملکرد قلب
۲. اکسیژن درمانی:
- تجویز اکسیژن مکمل برای بهبود سطح اکسیژن خون.
۳. ضد انعقاد درمانی (Anticoagulation):
- شروع سریع داروهای ضد انعقاد مانند هپارین (Heparin) یا هپارین با وزن مولکولی پایین (LMWH).
- ادامه درمان با داروهای خوراکی مانند وارفارین (Warfarin) یا داروهای جدیدتر مانند ریواروکسابان (Rivaroxaban) یا آپیکسابان (Apixaban).
۴. ترومبولیتیک درمانی (Thrombolysis):
- در موارد شدید یا زمانی که بیمار ناپایدار است، از داروهای حل‌کننده لخته مانند آلتیپلاز (Alteplase) استفاده می‌شود.
۵. فیلتر ونا کاوا (IVC Filter):
- در مواردی که بیمار نمی‌تواند داروهای ضد انعقاد دریافت کند، ممکن است فیلتر ونا کاوا برای جلوگیری از حرکت لخته‌ها به ریه‌ها استفاده شود.
۶. جراحی یا برداشتن لخته (Embolectomy):
- در موارد بسیار شدید و اورژانسی، ممکن است نیاز به جراحی برای برداشتن لخته باشد.
۷. پایش و مراقبت‌های بعدی:
- پایش مداوم علائم حیاتی و سطح اکسیژن خون.
- ادامه درمان ضد انعقاد برای جلوگیری از عود آمبولی.
- بررسی علت ایجاد آمبولی و پیشگیری از وقوع مجدد.
توجه: درمان آمبولی ریه باید تحت نظارت پزشک و در بیمارستان انجام شود. این اطلاعات صرفاً جنبه آموزشی دارد و جایگزین مشاوره پزشکی نیست.
دکتر امیر مصدق فوق تخصص قلب و عروق به عنوان یکی از بهترین پزشکان این حوزه شناخته می شود . شما میتوانید با دریافت نوبت قبلی نسبت به مشاوره و ویزیت توسط ایشان اقدام نمایید . برای دریافت نوبت می توانید از طریق سایت اقدام نموده و یا با شماره منشی تماس حاصل نمایید .
منبع:
http://www.vascularcareadelaide.com.au/pulmonary-embolism-pe.html
