لیتوتریپسی داخل عروقی (Intravascular Lithotripsy) یا IVL یک فناوری پیشرفته می‌باشد که درمان ضایعات کلسیفیه شده در عروق خونی را متحول کرده است. این روش با استفاده از امواج شوک اولتراسونیک، رسوبات کلسیم در دیواره رگ‌ها را به‌طور ایمن خرد می‌کند و امکان قرارگیری بهتر استنت قلب و بهبود جریان خون را فراهم می‌آورد.
این مقاله به بررسی جامع IVL، مکانیسم عمل این سیستم، کاربردهای بالینی، مزایا، معایب و آینده این فناوری میپردازد. این متن مناسب پزشکان، بیماران و افرادی است که به پیشرفت های پزشکی علاقمند هستند. این راهنما تمام اطلاعات لازم را در اختیار شما قرار می‌دهد.
لیتوتریپسی داخل عروقی چیست؟
لیتوتریپسی داخل عروقی (IVL) روشی کم تهاجمی می‌باشد که برای درمان عروق خونی کلسیفیه شده طراحی شده است. این فناوری با استفاده از امواج شوک اولتراسونیک، رسوبات کلسیم در دیواره رگ‌ها را خرد کرده و انعطاف‌پذیری رگ را باز می‌گرداند. این روش به‌ویژه در درمان بیماری عروق کرونر(CAD) و بیماری عروق محیطی (PAD) بسیار مؤثر است.
بررسی علمی لیتوتریپسی
IVL چگونه کار می‌کند؟
سیستم IVL شامل یک کاتتر مجهز به یک فرستنده است که امواج شوک کم‌فشار و پرانرژی تولید می‌کند. این امواج از بافت نرم عروق بدون آسیب عبور کرده و به‌طور انتخابی رسوبات کلسیم را خرد می‌کنند. این فرآیند شامل سه مرحله کلیدی است:
- قرارگیری کاتتر: کاتتر IVL با استفاده از تصویربرداری فلوروسکوپی به محل ضایعه هدایت می‌شود؛
- ارسال امواج شوک: کاتتر امواج شوک کنترل‌شده‌ای را منتشر می‌کند که رسوبات کلسیم را خرد می‌کنند؛
- بازسازی رگ: کلسیم خرد شده به دیواره رگ فشرده می‌شود و امکان قرارگیری بهینه استنت و بهبود جریان خون را فراهم می‌آورد.در واقع، امواج شوک باعث ایجاد ترک‌های میکروسکوپی در رسوبات کلسیم می‌شوند. این رسوبات به مرور زمان می‌توانند به دیواره رگ فشرده شوند. این فرآیند به بافت نرم اطراف آسیب نمی‌رساند و لیتروتریپسی را به یک جایگزین ایمن‌تر نسبت به روش‌های سنتی تبدیل می‌کند.
مکانیسم عمل
امواج شوک باعث ایجاد ترک‌های میکروسکوپی در رسوبات کلسیم می‌شوند که سپس به دیواره رگ فشرده می‌شوند. این فرآیند به بافت نرم اطراف آسیب نمی‌رساند و IVL را به یک جایگزین ایمن‌تر نسبت به روش‌های سنتی تبدیل می‌کند.
کاربردهای بالینی لیتوتریپسی داخل عروقی
IVL کاربردهای متنوعی در پزشکی دارد که می توان به این موارد اشاره کرد:
- بیماری عروق کرونر (CAD)؛
- بیماری عروق محیطی (PAD)؛
- عویض دریچه آئورت از طریق کاتتر (TAVR).
هر یک از این کاربردها دارای اهداف و مزایایی است؛ به عنوان مثال هدف از کاربرد بیماری عروق کرنر، درمان
ضایعات کلسیفیه شده در عروق کرونر و امکان قرارگیری بهتر است. مزیت آن نیز در کاهش خطر عدم گسترش کافی استنت و بهبود نتایج بلندمدت می‌باشد. در بیماری عروق محیطی نیز درمان ضایعات کلسیفیه شده در اندام‌های تحتانی و بهتر شدن گردش خون هدف لیتوتریپسی است. در بیماری‌های عروق محیطی نیز هدفی که دنبال می‌شود، درمان ضایعات کلسیفیه شده در اندام‌های تحتانی و بهبود گردش خون می‌باشد.
مزیت این روش افزایش بازبودن رگ و کاهش علائمی مانند لنگش و ایسکمی حاد اندام گزارش شده است. تعویض دریچه آئورت از طریق کاتتر (TAVR)نیز هدف آماده‌سازی عروق کلسیفیه شده برای قرارگیری دریچه می‌باشد. مزایایی که برای این روش برشمرده‌اند، تسهیل قرارگیری بهتر دریچه و کاهش عوارض حین عمل است.
مزایای لیتوتریپسی داخل عروقی
IVL مزایای متعددی نسبت به روش‌های سنتی دارد که می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- کم‌تهاجمی: نیاز به جراحی باز را کاهش می‌دهد؛
- دقت بالا: رسوبات کلسیم را بدون آسیب به بافت‌های اطراف هدف قرار می‌دهد؛
- نتایج بهتر: امکان قرارگیری بهتر استنت و بازماندگی طولانی‌تر رگ را فراهم می‌آورد؛
- کاهش عوارض: خطر پارگی یا جداشدگی رگ را در مقایسه با روش‌های سنتی کاهش می‌دهد؛
- سهولت استفاده: روشی ساده‌تر برای درمان ضایعات پیچیده است که آن را برای طیف وسیع‌تری از پزشکان قابل دسترس می‌کند.
۱. بیماری عروق کرونر (CAD)
- هدف: درمان ضایعات کلسیفیه شده در عروق کرونر و امکان قرارگیری بهتر استنت.
- مزایا: کاهش خطر عدم گسترش کافی استنت و بهبود نتایج بلندمدت.
۲. بیماری عروق محیطی (PAD)
- هدف: درمان ضایعات کلسیفیه شده در اندام‌های تحتانی و بهبود گردش خون.
- مزایا: افزایش بازبودن رگ و کاهش علائمی مانند لنگش و ایسکمی حاد اندام.
۳. تعویض دریچه آئورت از طریق کاتتر (TAVR)
- هدف: آماده‌سازی عروق کلسیفیه شده برای قرارگیری دریچه.
- مزایا: تسهیل قرارگیری بهتر دریچه و کاهش عوارض حین عمل.
مزایای لیتوتریپسی داخل عروقی
IVL مزایای متعددی نسبت به روش‌های سنتی دارد:
- کم‌تهاجمی: نیاز به جراحی باز را کاهش می‌دهد.
- دقت بالا: رسوبات کلسیم را بدون آسیب به بافت‌های اطراف هدف قرار می‌دهد.
- نتایج بهتر: امکان قرارگیری بهتر استنت و بازماندگی طولانی‌تر رگ را فراهم می‌آورد.
- کاهش عوارض: خطر پارگی یا جداشدگی رگ را در مقایسه با روش‌های سنتی کاهش می‌دهد.
- سهولت استفاده: روشی ساده‌تر برای درمان ضایعات پیچیده، که آن را برای طیف وسیع‌تری از پزشکان قابل دسترس می‌کند.
لیتوتریپسی داخل عروقی در مقابل روش‌های سنتی
روش‌های سنتی مانند آترکتومی و آنژیوپلاستی بالونی اغلب در درمان ضایعات کلسیفیه شده با مشکل مواجه می‌شوند. در اینجا مقایسه‌ای بین IVL و روش‌های سنتی آورده شده است:
| روش | مزایا | معایب |
| آترکتومی | رسوبات کلسیم را به‌طور مکانیکی حذف می‌کند. | خطر آسیب به رگ، آمبولی و آسیب حرارتی. |
| آنژیوپلاستی بالونی | رگ را با استفاده از بالون گشاد می‌کند. | خطر بالای پارگی رگ و اصلاح ناکافی رسوبات کلسیم. |
| لیتروتریپسی داخل عروقی | رسوبات کلسیم را به‌طور ایمن بدون آسیب به بافت نرم خرد می‌کند. | دسترسی محدود و هزینه بالاتر نسبت به روش‌های سنتی. |
شرایط بیماران مناسب برای لیتوتریپسی داخل عروقی
IVL برای بیماران زیر مناسب است:
- عروق کرونر یا محیطی کلسیفیه شده.
- علائم بیماری عروق کرونر یا محیطی، مانند درد قفسه سینه یا لنگش.
- ضایعاتی که درمان آن‌ها با روش‌های سنتی دشوار است.
با این حال، IVL ممکن است برای بیماران زیر توصیه نشود:
- عروق با پیچ‌و‌خم شدید.
- ترومبوز حاد یا پلاک‌های ناپایدار.
- حساسیت به اجزای استفاده‌شده در سیستم IVL.
خطرات و عوارض جانبی
اگرچه IVL به‌طور کلی ایمن است، اما خطرات احتمالی شامل موارد زیر است:
- پارگی رگ: نادر اما ممکن است در صورت کنترل نادرست امواج شوک رخ دهد.
- آمبولی دیستال: ممکن است قطعات کلسیم جدا شده و عروق کوچک‌تر را مسدود کنند.
- نفروپاتی ناشی از ماده حاجب: خطر آسیب کلیه به دلیل استفاده از ماده حاجب در حین عمل.
این خطرات در مقایسه با روش‌های سنتی به‌طور قابل توجهی کمتر است و IVL را به گزینه‌ای ترجیحی برای بسیاری از بیماران تبدیل می‌کند.
آینده لیتوتریپسی داخل عروقی
با ادامه تحقیقات، انتظار می‌رود IVL به حوزه‌های جدیدی گسترش یابد، از جمله:
- درمان ضایعات کلسیفیه شده در سایر عروق، مانند عروق کلیوی یا کاروتید.
- بهبود نتایج در مداخلات پیچیده مانند انسداد کامل مزمن (CTO).
- ادغام با فناوری‌های هوش مصنوعی و تصویربرداری برای درمان دقیق‌تر و بازخورد بلادرنگ.
علاوه بر این، آزمایشات بالینی در حال انجام، ایمنی و اثربخشی IVL را بیشتر تأیید می‌کنند و راه را برای پذیرش گسترده‌تر این فناوری هموار می‌سازند.
نتیجه‌گیری
لیتوتریپسی داخل عروقی یک جهش بزرگ در مراقبت‌های قلبی-عروقی است. با درمان ایمن و مؤثر ضایعات کلسیفیه شده، IVL نتایج بیماران را بهبود می‌بخشد و خطرات مرتبط با عمل را کاهش می‌دهد. با افزایش پذیرش این فناوری، IVL به یکی از ارکان اصلی قلب‌شناسی مداخله‌ای مدرن تبدیل خواهد شد.
برای ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی، IVL ابزاری قدرتمند برای مقابله با موارد پیچیده با اطمینان بیشتر است. برای بیماران، این روش یک گزینه ایمن‌تر و کم‌تهاجمی‌تر برای درمان شرایط ناتوان‌کننده مانند CAD و PAD فراهم می‌کند.
دکتر امیر مصدق به عنوان عضو رسمی انجمن قلب اروپا ، با بهره گیری از دانش روز علم پزشکی جهان با تسلط کامل بر این متد جدید درمانی ، به درمان بیماران و مراجعین محترم میپردازد .
منابع برای مطالعه بیشتر
- انجمن قلب آمریکا (AHA) – www.heart.org
- انجمن قلب اروپا (ESC) – www.escardio.org
- مؤسسه ملی سلامت آمریکا (NIH) – www.nih.gov
- مجله کالج قلب‌شناسی آمریکا (JACC) – www.jacc.org
- شرکت شاک‌ویو مدیکال (توسعه‌دهنده فناوری IVL) – www.shockwavemedical.com
2 پاسخ
کامل و کاربردی
ممنون از شما